Ask A Biologist

De lantaarn van Aristoteles

Aristoteles was een Griekse leraar die meer dan tweeduizend jaar geleden leefde. Om precies te zijn leefde hij van 384 tot 322 v.Chr. (vóór de gewone jaartelling). Lijken die data u achterlijk? U moet bedenken dat vóór Christus de data aftellen tot aan zijn geboorte en daarna tellen ze op. Dus als je het uitrekent, 384 jaar plus onze huidige datum, dan kom je tot de conclusie dat als Aristoteles nog leefde hij meer dan 2398 jaar oud zou zijn!

Aristoteles is het meest bekend om zijn werk in de filosofie. Hij bestudeerde en experimenteerde echter ook, en schreef vele leerboeken over de natuurwetenschappen. Een van deze boeken heette Historia Animalium of De geschiedenis van de dieren. Aristoteles beschreef in dit boek de monddelen van een zee-egel. Hieronder staat de vertaalde tekst.

“In werkelijkheid is het mond-apparaat van de zee-egel van het ene uiteinde tot het andere doorlopend, maar naar buiten toe is dat niet zo, maar lijkt het op een hoornen lantaarn waarvan de ruitjes van hoorn zijn weggelaten.”

Tekening van Aristoteles’ lantaarn die de monddelen van een zee-egel vormt.

Toen andere wetenschappers later de zee-egel bestudeerden en erover schreven, werd de term Aristoteles’ lantaarn gebruikt. Dit is duizenden jaren later nog steeds zo.

Waarom een hoornen lantaarn? Het blijkt dat deze lantaarns niet de vorm hadden van een hoorn. In plaats daarvan werden dunne stukjes hoorn gebruikt aan elk van de zijkanten van de lantaarn. De stukjes, ook wel ruiten genoemd, waren dun genoeg om het licht van de lantaarn door te laten schijnen, maar beschermden de kaars tegen uitwaaien door bijvoorbeeld de wind. Lantaarns van hoorn worden al vele eeuwen gemaakt en in vele vormen. Tijdens het leven van Aristoteles hadden hoornen lantaarns vijf zijden. Dit vormde een goede vergelijking bij het schrijven over de zee-egel.

Historia Animalium (De geschiedenis der dieren, Boek IV), door Aristoteles, vertaald door D’Arcy Wentworth Thompson, classics.mit.edu/Aristotle/history_anim.4.iv.html

“Ethiek: Westerse ethiek van Socrates tot de 20e eeuw: DE KLASSIEKE PERIODE VAN DE GRIEKSE ETHIEK: Aristoteles.” Britannica Online.

Aristotle’s Lantern illustratie, door Livingstone, van de Universiteit van Ottawa, BIDIDAC web image database. Gebruikt met toestemming. biodidac.bio.uottawa.ca/

Zee-egel mond afbeelding door Wilson44691 via Wikimedia Commons.