Aureus

De aureus (pl. aurei, ‘gouden’, gebruikt als zelfstandig naamwoord) was een gouden munt van het oude Rome met een oorspronkelijke waarde van 25 zuiver zilveren denarii. De aureus werd regelmatig uitgegeven van de 1e eeuw v. Chr. tot het begin van de 4e eeuw n. Chr., toen hij werd vervangen door de solidus. De aureus was ongeveer even groot als de denarius, maar zwaarder door de hogere dichtheid van goud (in tegenstelling tot die van zilver).

Aureus geslagen in 193 door Septimius Severus ter ere van XIV Gemina Martia Victrix, het legioen dat hem tot keizer had uitgeroepen

Vóór de tijd van Julius Caesar werd de aureus niet vaak geslagen, waarschijnlijk omdat goud werd gezien als een teken van on-Romeinse luxe. Caesar sloeg de munt vaker, en stelde het gewicht vast op 1 40 {\displaystyle {\tfrac {1}{40}} van een Romeins pond (ongeveer 8 gram). Augustus (r. 29 v. Chr. – 14 n. Chr.) stelde de waarde van de sestertiën vast op 1 100 {\displaystyle {\tfrac {1}{100}} van een aureus.

De massa van de aureus was afgenomen tot 1 45 {\displaystyle {\tfrac {1}{45}} van een pond (7,3 g) tijdens het bewind van Nero (r. 54-68). Ongeveer in dezelfde tijd nam ook de zuiverheid van de zilveren munten iets af.

Aureus van Octavianus, ca. 30 v. Chr.

Na de regering van Marcus Aurelius (r. 161-180) nam de productie van aurei af, en daalde het gewicht tot 1 50 {\displaystyle {\tfrac {1}{50}} van een pond (6,5 g) ten tijde van Caracalla (r. 211-217). In de loop van de derde eeuw werden goudstukken in allerlei fracties en veelvouden ingevoerd, waardoor het moeilijk was de bedoelde denominatie van een gouden munt te bepalen.

De solidus werd voor het eerst ingevoerd door Diocletianus (r. 284-305) rond 301 AD, geslagen op 60 per Romeins pond puur goud (en woog dus ongeveer 5,5 g per stuk) en met een beginwaarde gelijk aan 1.000 denarii. Diocletianus’ solidus werd echter slechts in kleine hoeveelheden geslagen, en had dus slechts een minimaal economisch effect.

De solidus werd in 312 n. Chr. opnieuw ingevoerd door Constantijn I (r. 306-337), die daarmee de aureus definitief verving als de gouden munt van het Romeinse Rijk. De solidus werd geslagen voor 72 op een Romeins pond puur goud, waarbij elke munt vierentwintig Grieks-Romeinse karaat woog, of ongeveer 4,5 gram goud per munt. Tegen die tijd was de solidus 275.000 van de steeds meer gedebiteerde denarii waard.

Hoe dan ook, ongeacht de grootte of het gewicht van de aureus, werd de zuiverheid van de munt nauwelijks aangetast. Analyse van de Romeinse aureus toont aan dat de zuiverheidsgraad meestal in de buurt van 24 karaat goud lag, dus meer dan 99% zuiver.

5,45 gram

Door de op hol geslagen inflatie, veroorzaakt doordat de Romeinse regering muntstukken van onedel metaal uitgaf, maar weigerde iets anders dan zilver of goud te accepteren voor belastingbetalingen, groeide de waarde van de gouden aureus in verhouding tot de denarius drastisch. De inflatie werd ook beïnvloed door de systematische ontwaarding van de zilveren denarius, waar tegen het midden van de derde eeuw praktisch geen zilver meer in zat.

In 301 was een gouden aureus 833⅓ denarii waard; in 324 was dezelfde aureus 4.350 denarii waard. In 337, nadat Constantijn tot de solidus was overgegaan, was één solidus 275.000 denarii waard en tenslotte, in 356, was één solidus 4.600.000 denarii waard.

Heden ten dage is de aureus zeer gewild bij verzamelaars vanwege zijn zuiverheid en waarde, en ook vanwege zijn historisch belang. Een aureus is meestal veel duurder dan een denarius die door dezelfde keizer is uitgegeven. Op een veiling bijvoorbeeld werd een aureus van Trajanus (r. 98-117) verkocht voor $15.000, terwijl een zilveren munt van dezelfde keizer verkocht werd voor $100. De duurste aureus die ooit is verkocht, was een munt die in 42 v. Chr. is uitgegeven door Marcus Junius Brutus, de moordenaar van Gaius Julius Caesar, en die in november 2020 een prijs van 3,5 miljoen dollar opbracht. (Er is een exemplaar van deze munt permanent tentoongesteld in het British Museum in Londen). Een aureus, uitgegeven door keizer Alexander Severus (r. 222-235), heeft een afbeelding van het Colosseum op de keerzijde, en had een gerealiseerde prijs van $920.000 in 2008. Een aureus met het gezicht van Allectus werd in juni 2019 in het Verenigd Koninkrijk geveild voor £552.000.