Allium sativum: fakty i mity dotyczące zdrowia człowieka

Czosnek (Allium sativum L. rodzina Alliaceae) jest jednym z najlepiej przebadanych i najlepiej sprzedających się produktów ziołowych na rynku. Przez wieki był używany jako tradycyjne lekarstwo na większość dolegliwości zdrowotnych. Jest również szeroko stosowany jako składnik żywności – przyprawa i afrodyzjak. Właściwości czosnku wynikają z połączenia różnorodnych substancji biologicznie czynnych, które razem są odpowiedzialne za jego lecznicze działanie. Związki zawarte w czosnku synergistycznie wpływają na siebie nawzajem, dzięki czemu mogą mieć różne działanie. Do aktywnych składników czosnku należą enzymy (np. alliinaza), związki zawierające siarkę, takie jak alliina oraz związki wytwarzane enzymatycznie z alliiny (np. allicyna). Istnieje wiele różnic pomiędzy produktami z czosnku sprzedawanymi w celach leczniczych. Stężenie allicyny (głównego składnika aktywnego) i źródło charakterystycznego zapachu czosnku zależy od metody przetwarzania. Allicyna jest niestabilna i dość szybko zmienia się w inne związki chemiczne. Udokumentowano, że produkty otrzymane nawet bez allicyny, takie jak ekstrakt z czosnku dojrzałego (AGE), mają wyraźny i znaczący efekt biologiczny w poprawie układu odpornościowego, leczeniu chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów, wątroby i w innych dziedzinach. Niektóre produkty posiadają powłokę (enteric coating), która chroni je przed atakiem kwasów żołądkowych. Klinicznie czosnek został oceniony pod kątem wielu celów, w tym leczenia nadciśnienia, hipercholesterolemii, cukrzycy, reumatoidalnego zapalenia stawów, przeziębienia czy zapobiegania miażdżycy i rozwojowi nowotworów. Wiele dostępnych publikacji wskazuje na możliwe właściwości przeciwbakteryjne, przeciwnadciśnieniowe i przeciwzakrzepowe czosnku. Ze względu na złożoność chemiczną czosnku oraz stosowanie różnych metod przetwarzania otrzymujemy preparaty o różnym stopniu skuteczności i bezpieczeństwa.