André Rigaud

Benoit Joseph André Rigaud (1761-1811) był czołowym przywódcą wojskowym mulatów podczas rewolucji haitańskiej. Wśród jego protegowanych byli Alexandre Pétion i Jean-Pierre Boyer, obaj przyszli prezydenci Haïti.

Wczesne życie

Rigaud urodził się 17 stycznia 1761 roku w Les Cayes, jako syn André Rigaud, bogatego francuskiego plantatora, i Rose Bossy Depa, kobiety-niewolnicy. Jego ojciec uznał chłopca mieszanej rasy (mulata) za swojego w młodym wieku i wysłał go do Bordeaux, gdzie został wyszkolony na złotnika.André Rigaud był znany z tego, że miał szorstkie włosy Afrykanina, ale kolor skóry Europejczyka. Nosił perukę o miękkich włosach, aby być bardziej akceptowanym.

Rewolucjonista

Po powrocie z Francji do Saint-Domingue, Rigaud stał się aktywny w polityce; był następcą Vincenta Ogé i Juliena Raimonda jako orędownik interesów wolnych ludzi kolorowych w Saint-Domingue (jak nazywano kolonialne Haïti). Rigaud sprzymierzył się z rewolucyjną Francją i interpretacją Praw Człowieka, która zapewniała równość obywatelską wszystkim wolnym ludziom. W połowie lat 1790-tych, gdy na północy wybuchły powstania niewolników, Rigaud stanął na czele armii, siły w departamentach zachodnim i południowym. Otrzymał uprawnienia do rządzenia od Étienne’a Polverela, jednego z trzech francuskich komisarzy cywilnych, którzy znieśli niewolnictwo w Saint-Domingue w 1793 roku. Władza Rigauda wynikała z jego wpływu na mulatów, plantatorów, którzy znajdowali się głównie na południu. Obawiali się oni mas byłych niewolników; armia Rigauda składała się również z czarnych i białych.

Na południu i zachodzie, od 1793 do 1798 roku, Rigaud pomógł pokonać brytyjską inwazję i przywrócić gospodarkę plantacji. Chociaż Rigaud szanował Toussaint Louverture’a, czołowego generała byłych czarnych niewolników z Północy, i jego wyższą rangę w Armii Rewolucji Francuskiej, nie chciał oddać mu władzy na Południu. Rigaud nadal wierzył w rasowy system kastowy Saint-Domingue, który stawiał mulatów niżej od białych, a czarnych pozostawiał na samym dole, co skłóciło go z Toussaintem L’Ouverture. Doprowadziło to do gorzkiej „wojny na noże” (La Guerre des Couteaux) w czerwcu 1799 roku, kiedy to armia Toussaint’a zaatakowała terytorium Rigaud’a. Comte d’Hédouville, wysłany przez Francję, aby rządzić wyspą, zachęcał Rigauda do rywalizacji z Toussaintem. W 1800 roku Rigaud wyjechał z Saint-Domingue do Francji po porażce z Toussaint Louverture.

Wyprawa Leclerc

Rigaud powrócił na Saint-Domingue w 1802 roku wraz z wyprawą generała Charlesa Leclerc, szwagra Napoleona. Został wysłany, aby obalić Toussaint’a i przywrócić francuskie rządy kolonialne i niewolnictwo w Saint-Domingue. Po tym jak Pierwsza Republika Francuska zniosła niewolnictwo w kolonii w 1794 r., po pierwszym powstaniu niewolników, system kolonialny oparty na eksporcie towarów z plantacji trzciny cukrowej i kawy został podważony. Produkcja cukru znacznie spadła, a wielu ocalałych plantatorów białych i mulatów opuściło wyspę jako uchodźcy. Wielu z nich wyemigrowało do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiedlili się w południowych miastach, takich jak Charleston i Nowy Orlean. LeClerc odniósł początkowo sukces, pojmując i deportując Toussainta, ale oficerowie Toussainta stanęli na czele opozycji złożonej z tubylczych oddziałów haitańskich, które walczyły jeszcze przez dwa lata. Pokonana przez choroby i haitański opór, Francja wycofała swoje 7000 ocalałych żołnierzy w listopadzie 1803 roku; stanowili oni mniej niż jedną trzecią sił, które zostały tam wysłane. Jean-Jacques Dessalines, czarny z Północy, poprowadził Saint-Domingue do zwycięstwa i niepodległości, ogłaszając nową nazwę narodu jako Haiti. Ostatecznie ogłosił się cesarzem.

Rigaud powrócił do Francji po niepowodzeniu wyprawy w latach 1802-1803. Przez pewien czas był przetrzymywany jako więzień w Fort de Joux, tej samej twierdzy co jego rywal Toussaint, gdzie ten ostatni zmarł w 1803 r.

Ostateczna wyprawa

Rigaud powrócił na Haiti po raz trzeci w grudniu 1810 r. Ustanowił się prezydentem Departamentu Południowego, w opozycji zarówno do Alexandre’a Pétiona, mulata i dawnego sojusznika na południu, jak i Henri Christophe’a, czarnego, który objął władzę na północy. Wkrótce po śmierci Rigauda w następnym roku, Pétion odzyskał władzę nad Południem. Grób Rigauda znajduje się na małym wzgórzu pomiędzy Camp-Perrin i Les Cayes, które obecnie jest podzielone na pół, aby stworzyć nową drogę ułatwiającą transport.

Notatki

• James, C. L. R., The Black Jacobins, Second Edition Revised, 1989
• Kennedy, Roger G. (1989). Orders from France: The Americans and the French in a Revolutionary World, 1780-1820, New York: Alfred A. Knopf. ISBN 0-394-55592-9.
• McGlynn, Frank; Drescher, Seymour, The Meaning of Freedom: Economics, Politics, and Culture after Slavery, University of Pittsburgh Press, 1992, ISBN 0-8229-5479-6
• Parkinson, Wenda (1978). This Gilded African, London: Quartet Books. ISBN 0-7043-2187-4
• Rogoziński, Jan (1999). A Brief History of the Caribbean (Revised ed.). New York: Facts on File, Inc. ISBN 0-8160-3811-2

.