Bakufu

Inne zastosowania, zobacz Bakufu (disambiguation).

Minamoto no Yoritomo, pierwszy szogun szogunatu Kamakura

„Szogunat” lub „bakufu” (幕府:ばくふ) to termin używany w odniesieniu do biura lub rządu szoguna. Termin „bakufu” (oznaczający „biuro w namiocie” lub „kwaterę główną w polu”) odnosił się do kwatery głównej lub administracji generała na polu bitwy i sugerował, że taka administracja miała być tymczasowa. Shogun (将軍:しょうぐん, shōgun), był stopniem wojskowym i historycznym tytułem administratora feudalnego, który służył jako wojskowy zastępca cesarza i faktyczny władca Japonii od XII do XIX wieku. Tytuł „szogun” jest skróconą formą sei-i taishōgun (征夷大将軍:せいいたいしょうぐん); stopień ten był odpowiednikiem „generała”, najwyższego oficera w armii. Dwór cesarski w Kioto przyznał ten tytuł najpierw przywódcom wypraw wojskowych przeciwko wschodnim ludziom, a później szefom rządów wojskowych w różnych okresach w historii Japonii.

W 1185 roku Minamoto no Yoritomo zjednoczył duży obszar Japonii i ustanowił się pierwszym szogunem pierwszego bakufu, szogunatu Kamakura. Otrzymał tytuł sei-i taishōgun, który był przekazywany przywódcom trzech kolejnych bakufu. Cesarz i jego dwór nadal rządzili jako głowy państwa, podczas gdy szogunowie utrzymywali polityczną kontrolę nad narodem. Tytuł „szoguna” pozostawał w użyciu dla faktycznego władcy Japonii aż do czasu restauracji Meiji, która przywróciła cesarzowi centralną pozycję władzy politycznej. Sam tytuł, Sei-i-tai Shogun , pochodzi z 794 roku i pierwotnie oznaczał dowódcę wojsk cesarskich, który prowadził kampanie przeciwko Ainu w północnej Japonii. Szogunat jako wojskowy system administracyjny został ustanowiony przez Yoritomo po 1185 roku i był znany jako Bakufu . Dwór cesarski w Kioto nadal istniał, ale efektywna władza i faktyczna administracja znajdowały się w rękach dziedzicznych szogunów. Pozycja cesarza w systemie bakufu była wyjątkowa. Był odizolowany od świata zewnętrznego przez kilka warstw doradców, ale nadal mógł wydawać cesarskie rozkazy członkom bakufu, do których ci byli zobowiązani się stosować. Jednakże bakufu często wykorzystywali swoją militarną potęgę, by zmusić cesarza do trzymania języka za zębami.

Sei-i Taishōgun okresu Heian

Podbój Emishi

Tytuł „shogun” został po raz pierwszy użyty w okresie Heian, kiedy to od czasu do czasu nadawano go generałowi po udanej kampanii. Jego najwcześniejsze znane użycie miało miejsce w 794 roku. Termin sei-i taishōgun oznacza „wielki generał, który ujarzmił wschodnich barbarzyńców”. „Wschodni barbarzyńca” to jedno z kilku starożytnych określeń dla różnych grup, które zamieszkiwały wschodnie tereny i nie zostały jeszcze podporządkowane rządowi centralnemu. Wśród nich byli rdzenni ludzie Ainu, którzy niegdyś zamieszkiwali Honshū oprócz Hokkaidō.

Oryginalnie tytuł Seii Taishogun był nadawany dowódcom wojskowym podczas wczesnego okresu Heian na czas trwania kampanii wojskowych przeciwko Emishi (蝦夷, przed siódmym wiekiem 毛人), ludziom żyjącym w północno-wschodniej Japonii (obecny region Tohoku), znanym we współczesnych źródłach jako michi no oku, którzy sprzeciwiali się i opierali się rządom dworu cesarskiego w Kioto podczas późnego okresu Nara i wczesnego okresu Heian. Najsłynniejszym z tych „szogunów” był Sakanoue no Tamuramaro, który podbił Emishi w imieniu cesarza Kammu. Tytuł ten został porzucony w późniejszym okresie Heian, po tym jak Ainu zostali podporządkowani lub wypędzeni do Hokkaidō.

Sei-i Taishogun feudalnej Japonii (1185-1868)

Wojny Genpei

W późnym okresie Heian, Minamoto no Yoshinaka został nazwany sei-i taishōgun po tym, jak pomaszerował do Kioto podczas wojen Genpei, tylko po to, by wkrótce potem zostać zabitym przez swojego kuzyna, Minamoto no Yoshitsune. Yositsune pomógł następnie swojemu przyrodniemu bratu, Minamoto Yoritomo, pokonać rywali, zanim sam został zdradzony i zabity. W 1185 roku, kiedy Minamoto ostatecznie pokonał klan Taira. Minamoto Yoritomo uzurpował sobie władzę cesarza i ustanowił feudalny system rządów z siedzibą w Kamakurze, Kamakura bakufu. Cesarze Japonii i arystokracja w Kioto pozostali na miejscu jako głowy państwa, mianując cywilnych gubernatorów, pobierając podatki i zarządzając obszarami otaczającymi stolicę, ale prawdziwa władza polityczna była w rękach szoguna i bakufu, czyli wojskowego rządu samurajów. W 1192 r. Yoritomo otrzymał od cesarza tytuł Sei-i Taishōgun. System polityczny kierowany przez szoguna stał się znany jako „szogunat.”

Cesarze zajmowali wyjątkową pozycję w systemie bakufu; byli odizolowani od świata przez świtę szlachty i dworzan, ale nadal mogli wydawać cesarskie rozkazy, do których członkowie bakufu byli zobowiązani się stosować. Często dochodziło do intryg między bakufu, które próbowało zmusić dwór cesarski do współpracy, a cesarzem, który często próbował sprawować władzę i podkopywać bakufu, manipulując lojalnością klanową.

Szogunat Kamakura (1192 – 1333)

Szogunat nie pozostał długo w rękach klanu Minamoto. Kiedy Yoritomo zmarł w 1199 r., wdowa po nim, z klanu Hojo, złożyła śluby zakonne i została buddyjską mniszką. Znana jako „mniszka szogun”, wyparła dziedzica klanu Minamoto i mianowała szogunem innego syna, który wkrótce został zamordowany. Od tego momentu klan Hojo kontrolował bakufu, podczas gdy Minamoto nominalnie zajmował stanowisko szoguna. Panowie feudalni zachowali faktyczną kontrolę nad swoimi domenami, przysięgając jednocześnie wierność szogunowi. W 1221 r. dwór cesarski doprowadził do powstania przeciwko bakufu, próbując odzyskać kontrolę nad rządem, ale nie udało się, głównie dlatego, że szogunat został zorganizowany w taki sposób, aby zachować lojalność panów samurajów.

Największym zagrożeniem dla bakufu Kamakura była inwazja Mongołów na Japonię. W 1266 r. Kublai Khan ogłosił się cesarzem Chin, ustanowił dynastię Yuan i wysłał przedstawicieli mongolskiego dworu do Japonii, żądając jej natychmiastowego poddania się. Dwór cesarski był przerażony, ale szogunat Kamakura odmówił i odesłał przedstawicieli do domu. W listopadzie 1274 r. Mongołowie, po udanym podboju Korei, wysłali 23 000 żołnierzy, by najechali Japonię. Wylądowali w zatoce Hakata i poczynili początkowo pewne postępy, ale kombinacja złej pogody, ciężkich strat, braku zaopatrzenia i wewnętrznej niezgody sprawiła, że musieli się wycofać. Wiosną 1281 r. druga próba mongolskiej inwazji wylądowała w wielu punktach wzdłuż wybrzeża Kyushu, ale najeźdźcy zostali zawróceni na swoje statki, które następnie zostały zniszczone przez słynny dwudniowy tajfun „kamikaze”. Choć szogunat Kamakura odniósł wielkie zwycięstwo militarne, nie było żadnych łupów wojennych, którymi mógłby nagrodzić wojowników, a produkcja rolna została zniszczona. Wielu samurajów stało się niezadowolonych i zaczęło domagać się zmiany rządu.

W 1318 r. na tron wstąpił nowy cesarz, Go-Daigo, który był zdeterminowany, by samemu rządzić Japonią. W 1331 r. podniósł bunt przeciwko bakufu Kamakura, ale został schwytany i wygnany w ciągu roku. Kiedy Go-Daigo sprzeciwił się Kamakura bakufu i powrócił z wygnania wraz ze swoimi zwolennikami, zaufany generał Kamakura, Ashikaga Takauji, który został wysłany, by stawić mu czoła, zwrócił się przeciwko bakufu, zdobywając Kioto w imieniu cesarza Go-Daigo, podczas gdy inny generał, Nitta Yoshisada, przypuścił szturm na Kamakura i zniszczył bakufu.

Restauracja Kemmu

Po upadku Kamakura bakufu nastąpił trzyletni okres od 1133 do 1136, znany jako Restytucja Kemmu (建武の新政; Kemmu no shinsei), podczas którego cesarz Go-Daigo próbował przywrócić kontrolę cesarską. Po upadku szogunatu Kamakura w 1333 r. książę Morinaga lub Moriyoshi (護良親王) （1308 – 12 sierpnia 1335）, syn cesarza Go-Daigo, otrzymał tytuł Sei-i Taishōgun i stanął na czele armii. Jednakże Ashikaga Tadayoshi, potomek szogunów Minamoto, pomaszerował na Kioto z militarnym wsparciem watażków, którzy dążyli do powrotu do rządów kontrolowanych przez samurajów. Po decydującym zwycięstwie w bitwie pod Minatogawą, Ashikaga Takauji wkroczył do Kioto, zainstalował nową linię cesarzy, pod kontrolą swojego szogunatu, i ustanowił nowe bakufu w dzielnicy Muromachi w Kioto, znane jako Muromachi Bakufu. Książę Moriyoshi został umieszczony w areszcie domowym i zabity w 1335 roku. Cesarz Go-Daigo uciekł do Yoshino, gdzie założył nowy dwór cesarski. Od 1337 do 1392 r. zarówno dwory Yamato, jak i Kioto rościły sobie prawo do władzy cesarskiej.

Szogunaty Muromachi i Edo

Szogunat Ashikaga trwał od 1338 do 1573 r., znany jako okres Muromachi. Szogunat Kamakura współistniał z dworem cesarskim w Kioto; Ashikaga przejął pozostałości po rządzie cesarskim. Niemniej jednak, bakufu Ashikaga nie było tak silne jak Kamakura i było nękane wojnami domowymi. Dopiero za rządów Ashikagi Yoshimitsu (jako trzeciego szoguna, 1368-1394, i kanclerza, 1394-1408) pojawiły się pozory porządku. Ashikaga Yoshimitsu pozwolił konstablom, którzy mieli ograniczoną władzę w okresie Kamakura, stać się silnymi władcami regionalnymi, zwanymi później daimyo (od dai, czyli wielki, i myoden, czyli nazwane ziemie). W 1392 r. Asikaga Yoshimitsu zdołał w końcu zjednoczyć Dwór Północny i Południowy, ale mimo obietnicy zachowania równowagi między liniami cesarskimi, Dwór Północny utrzymał kontrolę nad tronem. Po Yoshimitsu linia szogunów stopniowo słabła i coraz bardziej traciła władzę na rzecz daimyo i innych regionalnych mocodawców. Szogun nie mógł już decydować o sukcesji cesarskiej, a daimyo popierali swoich własnych kandydatów. Z czasem rodzina Ashikaga miała własne problemy z sukcesją, co doprowadziło w końcu do wojny Onin (1467-1477), która zniszczyła Kioto i skutecznie położyła kres narodowemu autorytetowi bakufu. Powstała w ten sposób próżnia władzy zapoczątkowała wiek anarchii. Tak zwani przejściowi szogunowie, w latach 1568-1598, nie otrzymali tytułu sei-i taishōgun od cesarza i nie ustanowili szogunatów, ale przez pewien czas sprawowali władzę nad cesarzem i większością Japonii.

Bakufu Tokugawa

Zamek Nagoya, zbudowany przez Tokugawę Ieyasu w 1609 r., jest jednym z najwspanialszych zamków w Japonii (na równi z zamkiem w Osace i zamkiem w Kumamoto). Został spalony w nalocie podczas II wojny światowej, a następnie odbudowany przez miasto Nagoja w 1959 roku. Wieża zamku jest ozdobiona słynną złotą statuetką Shachi-Hoko, mitycznego stworzenia z głową tygrysa i ciałem ryby.

Po prawie stuletniej wojnie domowej, gdy różni daimyo walczyli o władzę, serii potężnych wodzów wojennych, w tym Takeda Shingen, Oda Nobunaga, Hideyoshi Toyotomi i Tokugawa Ieyasu udało się pokonać i zjednoczyć większość klanów pod jednym przywództwem. W październiku 1600 roku, w bitwie pod Sekigaharą (関ヶ原の戦い), największej i prawdopodobnie najważniejszej bitwie w historii Japonii, Tokugawa Ieyasu rozgromił swoich przeciwników z zachodniej Japonii i został faktycznym władcą. W 1603 r. cesarz nadał Ieyasu tytuł sei-i taishōgun, przyznając mu prawo do rządzenia w imieniu cesarza. Tokugawa ustanowił rząd w Edo (obecnie znane jako Tokio) i ustanowił ściśle zhierarchizowany rząd, który pozostał u władzy przez 250 lat, aż do Restauracji Meiji w 1868 r.

Tokugawa ustanowił wysoce zorganizowany konfucjański porządek społeczny i polityczny, który położył kres mobilności społecznej. Większość samurajów straciła bezpośrednie posiadanie ziemi; cała własność ziemska została skoncentrowana w rękach około trzystu daimyo. Ci powiązani z klanem Tokugawa byli znani jako shimpan daimyo; daimyo, którzy byli wasalami Tokugawa przed bitwą pod Sekigahara byli nazywani fudai daimyo (dziedziczni panowie); ci, którzy poddali się po Sekigahara byli tozama (zewnętrzni) panowie.

Samuraje (wojownicy) musieli wybrać pomiędzy porzuceniem mieczy i staniem się chłopami, lub przeniesieniem się do miast swojego pana feudalnego i staniem się płatnymi utrzymankami. Daimyo znajdowali się pod ścisłą kontrolą szogunatu, w ramach systemu zwanego sankin kotai, który przewidywał, że ich rodziny muszą rezydować w Edo, a sami daimyo musieli rezydować na przemian w Edo przez jeden rok i w swojej prowincji (han) przez następny. System ten zapewniał, że daimyo nie gromadzili zbyt wielu bogactw ani nie mieli zbyt dużej władzy politycznej. Ludność była podzielona na cztery klasy: samurajów (około pięciu procent populacji), chłopów (ponad 80 procent populacji), rzemieślników, a poniżej nich kupców. Samuraje, rzemieślnicy i kupcy żyli, każdy ograniczony do swojej dzielnicy, w miastach, które zostały zbudowane wokół zamków daimyo.

System polityczny ewoluował w to, co historycy nazywają bakuhan, połączenie terminów bakufu i han (domeny), aby opisać rząd i społeczeństwo tego okresu. W bakuhan, szogun miał władzę krajową, a daimyo władzę regionalną, nową jedność w strukturze feudalnej, która miała coraz większą biurokrację do administrowania mieszanką scentralizowanych i zdecentralizowanych władz.

Japonia rozwinęła wiele z jej nowoczesnych struktur społecznych i gospodarczych w okresie Edo. Miasta zamkowe stały się centrami handlu i produkcji, a zamożna klasa średnia kupców i rzemieślników wyłoniła się. Mimo że szogunat Tokugawa starał się odizolować od obcych wpływów, istniał pewien handel zagraniczny. W późnym okresie Edo wiele czynników osłabiło szogunat, w tym nadmiernie rozbudowana biurokracja, przestarzała polityka gospodarcza i rosnące niepokoje wśród niższych klas społecznych. Industrializacja na Zachodzie zmusiła szogunat do poszukiwania zagranicznej wiedzy i technologii w celu utrzymania swojej siły militarnej. Ostateczny kryzys został sprowokowany, gdy Stany Zjednoczone zmusiły Japonię do otwarcia portów, a daimyo podzielili się w kwestii tego, jak poradzić sobie z groźbą zagranicznej kolonizacji.

Koniec Bakufu

Okres Edo zakończył się wraz z restauracją Meiji 3 stycznia 1868 r., gdy władza została przywrócona cesarzowi, a ostatni szogun Tokugawa został zredukowany do rangi zwykłego daimyo, a tytuł sei-i taishōgun został zniesiony. Podczas wojny Boshin (1868-1869), gdy szogunat Tokugawa został pokonany przez samurajów dążących do powrotu władzy na dwór cesarski, tytuł ten został nadany po raz ostatni przez Kitashirakawę Yoshihisę, księcia cesarskiego, który ogłosił się cesarzem Tōbu (Tōbu-tennō; 東武天皇), Date Yoshikuniemu, panu z Sendai han.

• Tokugawa Ienari (1787-1837) 従一位太政大臣
• Tokugawa Ieyoshi(1837-.1853) 従一位左大臣
• Tokugawa Iesada (家祥→家定)(1853-1858)正二位内大臣
• Tokugawa Iemochi(Toshitomi→Iemochi)(1858-1866) 從一位右大臣
• Tokugawa Yoshinobu (1866-1867) 正二位内大臣

Zobacz także

• okres Kamakura
• Muromachi okres
• Okres Edo
• Historia Japonii
• Feudalizm

• Edström, Bert. 2002. Punkty zwrotne w historii Japonii. Richmond: Japan Library. ISBN 1903350050 9781903350058
• Hall, John Whitney, Takeshi Toyoda, and H. Paul Varley. 1977. Japonia w epoce Muromachi. Cornell East Asia series, 109. Ithaca, NY: East Asia Program, Cornell University. ISBN 1885445091 ISBN 9781885445094 ISBN 9781885445094 ISBN 1885445091
• Hall, John Whitney, Jeffrey P. Mass, and David L. Davis. 1974. Medieval Japan; essays in institutional history. New Haven: Yale University Press. ISBN 0300016778 9780300016772
• Mass, Jeffrey P., and William B. Hauser. 1985. Bakufu w historii Japonii. Stanford University Press. ISBN 9780804712781
• Runkle, Scott F. 1976. Wprowadzenie do historii Japonii. Tokyo: International Society for Educational Information Press. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 0804712786
• Shimizu, Yoshiaki. Japan: The Shaping of Daimyo Culture, 1185-1868. Washington: National Gallery of Art, 1988. ISBN 0894681222 ISBN 9780894681226 ISBN 0807612146 ISBN 97807612149
• Turnbull, Stephen R. The Book of the Samurai, the Warrior Class of Japan. New York: Arco, 1982. ISBN 0668054158 ISBN 9780668054157