Zakazany owoc: Etymologia jabłka

Zakazany owoc z biblijnego ogrodu Eden nabrał tak wielkiego znaczenia na przestrzeni wieków, że prawie wszystkie kultury mają szeroką gamę wyrażeń i powiedzeń, które dotyczą jabłek.

Mogą one sprzyjać zdrowiu:

An apple a day keeps the doctor away

Una mela al giorno toglie il medico di torno (włoski)

Mangez les pommes pour avoir la peche (francuski)

Sano como una manzana (hiszpański)

Apple idioms may also suggest the opposite – that something is amiss or smells foul. Francuzi powiedzą: „Il suffit d’une pomme pourrie pour gâter tout le tas” („Jedno zgniłe jabłko wystarczy, aby zepsuć cały stos”), a Hiszpanie odnoszą się do „la manzana podrida” – zgniłego jabłka.

Ciekawe jest również odnotowanie niezwykłej różnorodności etymologicznej zawartej w tym małym słowie: niemieckie słowo na jabłko (Apfel) różni się od francuskiego (pomme), które różni się od włoskiego (mela), które z kolei różni się od hiszpańskiego (manzana).
To dość rzadkie, aby tak stary termin pochodził z tak zróżnicowanych korzeni Proto-Indoeuropejskich, a jeszcze rzadsze, aby pozostał w ten sposób we współczesnym użyciu. Powód różnic wynika ze źródła każdego słowa: Zarówno niemiecki, jak i angielski wykorzystują przedrostek ab-/ap-/af-/av- dla jabłek i jabłoni z wczesnych języków celtyckich (podobnie jak rosyjskie jabloko i polskie jablko). Francuskie pomme wywodzi się z łacińskiego pomum, które pierwotnie odnosiło się do wszystkich owoców.

Jednakże pomum weszło do łaciny dopiero po przyjęciu chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim; przed IV wiekiem słowo malum, greckie dla „melona”, było również używane w znaczeniu „jabłka”. Z tego powodu język włoski nadal używa pochodnej malum w znaczeniu „jabłko”. Hiszpańska manzana ma również rzymskie korzenie, ale o innym charakterze. Termin pochodzi od iberyjskiej wymowy łacińskiego matianum, słowa odnoszącego się do słodko pachnącego złotego jabłka, które wyhodował Matius, przyjaciel Cezara.

___________________________________________________
Photo by Lucreecerb

.