Traktat Angielsko-Irlandzki (1921)
Traktat Angielsko-Irlandzki został podpisany 6 grudnia 1921 r. w Londynie między rządem brytyjskim a delegacją irlandzką. Porozumienie oznaczało koniec irlandzkiej wojny o niepodległość, która rozpoczęła się w 1919 r.
Przed Traktatem Angielsko-Irlandzkim
W 1920 r., podczas wojny o niepodległość, Government of Ireland Act nie tylko ustanowił nowy stan Irlandii Północnej, ale dał temu stanowi prawo do rezygnacji z przyszłego samorządnego Wolnego Państwa Irlandzkiego w ramach Brytyjskiej Wspólnoty Państw.
Północny stan składał się z 6 północno-wschodnich hrabstw Ulsteru z większością unionistyczną. Były to: Antrim, Down, Armagh, Derry, Tyrone i Fermanagh. Miasto Belfast miało być siedzibą rządu i posiadało ograniczone, zdecentralizowane uprawnienia. Hrabstwa Donegal, Cavan i Monaghan miały być wchłonięte w ramach Wolnego Państwa Irlandzkiego kontrolowanego z parlamentu w Dublinie.
Irlandzcy nacjonaliści byli przerażeni tym planem. Protestanccy unioniści, szczególnie ci mieszkający w granicach nowego państwa, zaakceptowali i zaczęli wprowadzać w życie ustawę.
Sekciarskie ataki rozpoczęły się na katolickie domy w Belfaście, Derry, Banbridge, Lisburn i Dromore. Katolicy zostali wypędzeni ze stoczni w Belfaście i z różnych prac inżynieryjnych w tym mieście. Rzekomo ataki te były w odwecie za zabójstwa IRA.
Rozejm przed Anglo-Irish Treaty
IRA kontynuowała kampanię na rzecz ustanowienia republiki z Irish War of Independence. W połowie 1921 roku, obie strony były wyczerpane i rozejm został ogłoszony 9 czerwca.
W lipcu 1921 roku, Eamon DeValera, przewodniczący Dáil Éireann udał się do Londynu, aby spotkać się z brytyjskim premierem, Lloyd George. Uzgodnili, że delegacja irlandzka uda się do Londynu, aby omówić warunki jesienią.
Delegacja irlandzka
Delegacja wyznaczona przez Dáil do podróży do Londynu składała się z Arthura Griffitha (minister spraw zagranicznych i przewodniczący delegacji); Michaela Collinsa (minister finansów i zastępca przewodniczącego delegacji); Roberta Bartona (minister spraw gospodarczych); George’a Gavana Duffy’ego i Éamonna Duggana, z Erskine’em Childersem, Fionánem Lynchem, Diarmuidem O’Hegartym i Johnem Chartresem zapewniającymi pomoc sekretarską.
DeValera sam nie wziął udziału w spotkaniu. Przyszli historycy zastanawiali się, czy wiedział, że nie będą w stanie wynegocjować 32-powiatowej Republiki Irlandzkiej.
Warunki Traktatu
Podczas debaty Lloyd George nalegał, by Irlandia pozostała częścią Wspólnoty Narodów, a członkowie Dáil Éireann złożyli przysięgę wierności brytyjskiemu tronowi. Po opóźnieniu 2 miesięcy, Lloyd George dostarczył ultimatum, podpisać traktat w ciągu 3 dni lub nie będzie war.
The Anglo-Irish Traktat miał dać Irlandii 26 powiatów Wolne Państwo o statusie Dominium. Prawo do podnoszenia podatków, regulowania handlu zagranicznego, niezależność w sprawach wewnętrznych, posiadanie armii, a przysięga wierności została zmieniona na przysięgę wierności.
Brytyjczycy mieli zachować 3 bazy morskie w obrębie jurysdykcji Wolnego Państwa, w Cobh, Lough Swilly, i w Berehaven. Granica Irlandii Północnej miała zostać ustalona przez komisję. Następnie dało to fałszywą nadzieję dużym obszarom Tyrone, Fermanagh Down, Armagh i Derry City, które miały zostać oddane Wolnemu Państwu, ponieważ posiadały większość katolicką.
Podpisanie Traktatu Angielsko-Irlandzkiego
Tuż po 2 w nocy 6 grudnia 1921 roku delegacja irlandzka, bez konsultacji z Dáil, ostatecznie podpisała traktat z Brytyjczykami.
Collins napisał, proroczo, później, w dniu podpisania
„early this morning I signed my death warrant”
Traktat nie spodobał się katolikom na północy i unionistom na południu. Tymczasem wielu zaangażowanych w konflikt brzydziło się faktem, że nie cała Irlandia miała opuścić Zjednoczone Królestwo.
.